یارسان و پروژە ملت دمکراتیك
سارو خسروی
جامعه چند میلیونی پیروان آئین یاری که از سوی نظام ایران مورد انکار قرار گرفته و جنبش‌های کلاسیک کردی هم سال‌ها نسبت به موجودیت و نیروی آن بی‌اعتنا بودند …
جامعه چند میلیونی پیروان آئین یاری که از سوی نظام ایران مورد انکار قرار گرفته و جنبش‌های کلاسیک کردی هم سال‌ها نسبت به موجودیت و نیروی آن بی‌اعتنا بودند، چند سالی است که بیش از گذشته برای دستیابی به حقوق فرهنگی و ملی خود فعال شدەاند. یارسانیان در دورەهای مختلف به شکل دولت و جنبش‌های منطقەای دارای زمامداری بوده و در برابر هجوم دشمنان از زمان “بهلول تا پردیور” در ارتفاعات دالاهو، هورامان و زاگرس مقاومت کرده و از زادگاه، فرهنگ، زبان و هویت ملی خود دفاع کردەاند.
یارسانیان مقاومت در برابر هجوم دشمنان و اشغالگران به سرزمینشان را در گروههای “هفت‌تن و چهل‌تن” نسل به نسل ادامه داده و اکنون در دوره حاکمیت جمهوری اسلامی ایران نیز به طرق گوناگون از باورهای آئینی و ملی خود دفاع می‌کنند. اگر باورمندان یارسان در تاریخ کردستان دارای اراده و روحیەی مقاومت نبودند، بدون شک اکنون خلق کرد بخشی از میراث فرهنگی و ملی خود را از دست داده بود.
حکومت‌های اشغالگر مدام تلاش کردەاند از طریق افراد جیرەخوار بومی، آشوب و دودستگی در میان یارسانیان و پیروان دیگر مذاهب در جنوب شرقی کردستان ایجاد کنند، با این وجود صلح و همزیستی به بخشی از فرهنگ یارسان مبدل شده و این جامعه هیچگاه به دشمنان کردها و آزادی اجازه رسیدن به اهداف شوم خود را ندادە است.
یارسانیان بخشی از ملت بزرگ کرد بوده و حق دارند که در سرزمینشان در چارچوب پروژەی “ملت دمکراتیك” خود را سازمان داده و بر اساس اراده و نیروی گوهری خویش، از ارزش‌های ملی، انسانی و آئینی خود دفاع کنند. در عین حال جنبش آزادیخواه کردستان نیز باید با درک جامعه یارسان، از فلسفه زندگی و مقاومت این جامعه در مبارزه خود بهره بگیرد. جنبش آزادیخواه کردستان نمی‌تواند بدون توجه به یارسانیان، هویت و فرهنگ اصیل خود را تعریف کند.
جامعه یارسان از لحاظ آئینی سرنوشتی شبیه جامعه ایزدی دارد. ایزدی‌ها بخاطر اینکه از گذشته دارای نیروی دفاعی مختص به خویش نبودند، در حین اشغال شنگال توسط داعش با کشتار جمعی روبرو شدند و از سوی دولت اقلیم کردستان بی‌پناه ماندند. این جامعه اما در مدت کوتاهی تحت چتر پروژەی “ملت دمکراتیك” با کمک جنبش آزادیخواه کردستان به سازمان‌یافتگی رسید و اکنون دارای توان دفاع گوهری از خویش است.
جامعه یارسان باید از هم‌اکنون از کشتار جمعی شنگال تجربه بیاموزد و در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بر اساس سرمشق‌های جامعه دمکراتیك، برابری جنسیتی و موازین جامعه اخلاقی و سیاسی فعالیت کند.
بدنبال بروز فکر و اندیشەی تکوین “ملت دمکراتیك” از سوی رهبر خلق کرد “عبدالله اوجالان”، فرصت مبارزەی مهمی برای دستیابی به حقوق و آزادی تنوعات گوناگون کردستان و منطقه بوجود آمده و بدون تردید پروژەی ملت دمکراتیك می‌تواند برای جامعه یارسان نیز مناسب باشد. به شرطی که روشنفکران و فعالان سیاسی و مدنی یارسان به ادراک درستی از این پروژه برسند و آنرا با مبانی و ارزش‌های فلسفی یارسان تطابق دهند. پروژەی ملت دمکراتیك آلترناتیوی برای نظام دولت-ملت است.
در ایدەی ملت دمکراتیك بر خلاف دولت-ملت که تلاش می‌کند همەی ارزش‌های فرهنگی، اتنیکی و عقیدتی را در یک ملت واحد ذوب کند، سعی در حفظ همگی این ارزش‌ها در صلح و ثبات و همزیستی شده است.
نمونەی عملی این پروژە را می‌تواند در سیستم خودمدیریتی روژاوای کردستان بروشنی مشاهده کرد. همەی تنوعات ملی و مذهبی در چارچوب یک قرارداد اجتماعی و نظام خودمدیریتی روژاوا بطور یکسان در امور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی مشارکت جستەاند.
اوضاع منطقه و جنگ‌های مذهبی و اتنیکی در میان جوامع و نیروهای سلطه‌جو سرانجام جامعه یارسان را مانند جامعه ایزدی ناچار خواهد کرد که به فکر ایجاد نیروی گوهری و سیستم خودمدیریتی دمکراتیك بیافتد.
جامعه یارسان با اتکای بر هویت اصیل خود قادر خواهد بود در چارچوب پروژەی ملت دمکراتیك، به جایگاه و پایگاه ویژه خود دست یابد و تاریخ نیز گواهی می‌دهد که جامعه یارسان صاحب بخشی از فرهنگ و فلسفەی زندگی و مقاومت در کردستان بوده است. سابقه ایستادگی در برابر دشمنان، حفظ زبان کردی، اهمیت دادن به آداب و ساز کردی تمبور و مقام‌خوانی و حفاظت از کوه و کوهستانهای کردستان بخشی از تاریخ مستند و کتمان‌ناپذیر جامعه یارسان بودەاند.
آزادی خلق‌ها و دادگری اجتماعی که اکنون در غالب پروژەی ملت دمکراتیك در کردستان و منطقه مطرح است، در اواخر سدەی سیزدهم هجری، شعار مبارزەی “شاه تیمور بانیارانی” رهبر فداکار و با ارادەی جامعه یارسان بودە است.
“یاران مەر ئەوسا تەیموور دڵشاد بوو
ئازادی خەلقان دادرەسی داد بوو”
منبع: فرات نیوز
