پژاک: ایران دو راە بیشتر در پیش ندارد؛ یا مسیر دیالوگ یا سرنوشتی همچون سوریە
سیامند معینی رئیس‌مشترک حزب حیات آزاد کردستان پژاک، در گفتگوی ویژەای با بخش فارسی خبرگزاری فرات، بە پرسش‌های هاوار ایلام پاسخ داد
مشروح این گفتگو در پی می‌آید:
هاوار ایلام: به‌عنوان اولین سوال بهتر است که به‌اوضاع سیاسی منطقه و تحولاتی که در این مقطع زمانی روی می‌دهند اشاره کنیم. همان‌طور که می‌دانیم خاورمیانه در بحرانی‌ترین شرایط خود پس از جنگ جهانی دوم به‌سر می‌برد. شما این وضعیت را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟
= : با درود بە شما، همچنانکە شما اشاره نمودید خاورمیانە در شرایطی بحرانی و کائوتیک بسر می‌برد. نیروهای هژمونیک جهانی و قدرت‌های منطقەای، با تمام تضاد و همگرایی‌های مابین‌شان، بە اشکال مختلف برای بدست آوردن سهم خود در منطقە، در جدال هستند و برای تدوین و جهت‌دهی دیزاین نوین خاورمیانه، از هیچ مداخله‌ای ابا ندارند. همزمان در مقابل مداخلات هژمونگرایان و قدرت‌های سلطە‌طلب و در بطن این منازعات، خواست‌های ملل و خلق‌ها برای رسیدن بە جامعەای دمکراتیک و رسیدن بە آزادی مطرح است. کلیت این اوضاع بحرانی تراژدی غم‌انگیزی را پدید آوردە کە مردم، بالاخص خلق‌های بی‌دفاع و ستمدیدە را در تنگنای شدیدی قرار دادە است.
در چارچوب [طرح]خاورمیانە بزرگ، نقش قدرتها و تلاش‌هایشان برای مدیریت تحولات در منطقه، مشهود است. به‌همین خاطر کشمکش‌ها و ترفندهای پلید و ناانسانی از طرف این قدرتها در جریان است. از طرفی به‌روشنی دیده می‌شود که منطقە در حال گذار از شکل مدیریت سلطەگرانە بر مردم است و دیگر این شکل از حکومت کردن کە بعد از جنگ جهانی اول بە شکلی تصنعی و وارداتی بر منطقە تحمیل شد، جوابگو نمی‌باشد. از این نظر، ما در پروسە گذار می‌باشیم. در ضمن با تأکید گفت که این پروسە بدون هزینه نخواهد بود؛ همچنانکە در عراق، سوریە و لیبی نیز شاهد آن بودیم. این روند احتمالاً در آیندە کشورهای بیشتری [در خاورمیانه] را هم در بر خواهد گرفت.
: واضح است که مداخلات قدرت‌های جهانی در خاورمیانه هم‌اکنون در بالاترین سطح خود قرار دارد. آیا فکر می‌کنید که خاورمیانه بتواند از این وضعیت رهایی یابد؟
= : البتە؛ همچنانکە عرض کردم ما در بطن این پروسە خونین قرار داریم و آرایش و بالانس نیروها تعیین‌کنندە سرنوشت خاورمیانە خواهد بود. با‌توجە بە اوجگیری مبارزات دمکراتیک خلق‌ها و بویژە خلق کرد، اکنون بیش از هر زمانی امکان پیشبرد راهکارهایی کە خاورمیانە و بخصوص کردستان را از این وضعیت نجات دهد فراهم آمدە است.
: بحث را از ایران و شرق کردستان پی بگیریم. ایران حداقل به‌گفته خودش توانسته است که خود را از گزند این موج بحران حفظ نماید. آیا صرفِ نبود درگیری نظامی و جنگ داخلی در درون ایرانِ جمهوری اسلامی در این برهه، می‌تواند دلیلی برای ثبات حاکمیت و نبود مشکلات اجتماعی و سیاسی در این کشور باشد؟
= : ایران، بطور مقطعی سیاست خود را بە شکلی مدیریت کردە کە بتواند از ورود این آتش به‌درون مرزهای خود ممانعت به‌عمل آورد. سعی می‌کند نشان دهد کە خارج از گود این بحران نشستە است. ایران تلاش می‌کند مشکلات را در خارج از مرزهای خود بە اشکال گوناگون مدیریت نماید تا بر مشکلات داخلی سرپوش بگذارد. اما حاکمان ایران نباید فراموش کنند کە ملت کرد در مرحلە کنونی قویتر از هر دورانی است. ما خواهان جنگ داخلی نیستیم و بە کرات بە ایران گوشزد کردەایم کە اگر مسائل و خواست‌های ملت‌ها و بخصوص ملت کرد را نادیدە بگیرد، جرقەای می‌تواند اثرات جبران ناپذیری را برای ایران و حاکمان آن ببار آورد کە دیگر راه برگشتی نباشد.
اقتصاد کشور با مسائل و مشکلاتی جدی روبرو است. بیکاری گستردە، تمرکزگرایی و انحصارگرایی اقتصادی، توزیع ناعادلانە درآمدها، فساد اقتصادی، کارا نبودن روابط بانکی و سیستم پولی، رکود و غیرە، همه بە بحرانی جدی در ایران مبدل شدە است. تورم با نرخ نقدینگی تطابق ندارد، تورم و نقدینگی اژدهای خفتە در ایران است. بیکاری و فساد و اعتیاد همە آحاد جامعە را در بر گرفتە؛ بر طبق آمار نرخ بیکاری در ایلام بالای ٤٠٪ می‌باشد، با این اوضاع چطور ایران کشتی خود را نجات می‌دهد؟ حال اگر خواست‌های ملیت‌های ایران و در رأس آن ملت کرد را نادیدە بگیرد و این خواست‌ها با راهکارهای دمکراتیک حل نشود، امکان بروز گزینە‌های دیگر در برابر این حاکمیت دور از انتظار نیست.
: بحث را در مورد شرق کردستان و دیدگاه پژاک نسبت به مسائل ایران و شرق کردستان پی می‌گیریم. به‌نظر شما مهم‌ترین مشکلاتی که امروزه در شرق کردستان به‌چشم می‌خورند، از چه سنخی هستند؟ همزمان پژاک خود را در برابر این مشکلات چگونه مسئول می‌بیند؟
= : پژاک یک حزب سیاسی است و برای جامعەای آزاد و دمکراتیک مبارزە می‌کند. برای دفاع از خلق خود آمادە است همە راهکارهای دمکراتیک را در پیش بگیرد. مشکلات و معضلاتی کە در جواب قبلی عرض کردم در مورد کردستان بمراتب پررنگ‌تر هستند. همزمان دید حاکمان ایران بە کردستان شدیداً امنیتی است و ظلم مضاعف را هم باید اضافە نمود کە دیگر در این برهە از تاریخ، این وضع قابل قبول نخواهد بود. برای گذار از این وضعیت، پژاک خود را در مقابل ملت خود مسئول می‌داند و تمام ظرفیت‌های مبارزاتی خود را در این زمینه بکار میگیرد.
: شما در تمامی کنگره‌ها و بیانیه‌های خود از حق آزادی و دمکراسی برای تمامی هویت‌های ایران از هر نژاد و هر آیینی بحث می‌کنید. با این حساب پژاک تنها خود را در برابر شرق کردستان مسئول نمی‌داند و سعی دارد روند دمکراتیزاسیون را در تمامی ایران پی بگیرد. سوال اینجاست که چرا پژاک این رویه را دنبال می‌کند؟ آیا این امر از ایدئولوژی شما نشأت میگیرد یا اینکه فکر می‌کنید سرنوشت تمامی خلق‌های ایران به همدیگر مرتبط است؟
= : مدل چارەیابی‌ای کە پژاک جهت حل مسئلەی کرد مطرح نمودە، [مدل] ملت دمکراتیکی‌ست کە از هر نوع دولت-ملت گرایی تمییز داده شده است. در واقع “رهیافت ملت دمکراتیک” از “مدل حکومتی دولت-ملت” رهایی یافتە است. این امر نە‌تنها برای کردها، بلکە برای تمامی اجتماعات اتنیکی و ملی ایران مصداق و اعتبار دارد. با این بینش کە از ایدئولوژی ما نشأت میگیرد، طبیعی‌ست کە پژاک نە‌تنها خواست‌های ملت کرد را مد‌نظر دارد بلکە مسئلە دمکراتیزاسیون ایران نیز در همین راستاست.
: می‌دانیم که روند دمکراتیزه نمودن ایران و مبارزه بر علیه آنچه استبداد و یا دیکتاتوری در ایران خوانده می‌شود، تنها از طریق ائتلافی دمکراتیک از تمامی جریان‌های سیاسی ایران امکان‌پذیر است. درغیر این‌صورت مداخله خارجی در ایران درست به‌مانند دیگر نمونه‌های خاورمیانه نمی‌تواند دمکراسی را برای ایران و شرق کردستان به ارمغان بیاورد. آیا پژاک به‌عنوان حزبی که با مداخله خارجی مخالف است، چگونه می‌تواند جریان‌های سیاسی درون ایران را متحد نماید؟
= : مسئلەای را کە مهم میدانم بدان اشاره کنم این‌ست کە دمکراتیزاسیون یک پدیدە ارادەگرایانە نیست کە اگر جریان‌های مخالف حکومت ایران با هم توافق داشتە باشند، جامعە به‌صورت خودکار، دمکراتیزە شود. مسئله دمکراسی و دمکراتیزاسیون یک جامعە، مشخصاً احتیاج بە یک سیستم مناسب و یک پروسە گذار دارد. روابط تنگاتنگ افراد و هویت‌ها و تاثیر گرفتن از روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی یکدیگر، این فضای ذهنیتی را آمادە می‌کند. در روند رسیدن بە جامعەای دمکراتیک، شکل‌گیری “خودمدیریتی دمکراتیک هویت‌های مختلف” از اهمیتی ویژە برخوردار است. خودمدیریتی دمکراتیک بدین معناست کە افراد و اجتماعاتی کە در ذهنیت مشترکی سهیم‌اند، خودشان را از طریق ارادە و نیروی ذاتی‌شان مدیریت می‌کنند. خصوصیت اصلی نظریە ملت دمکراتیک کە امکان حل مسائل اجتماعی را فراهم می‌آورد این‌ست کە دولت و دمکراسی را دو عرصە متفاوت می‌داند. دمکراتیزاسیون جامعە با مداخلات نظامی قدرت‌های هژمونگرا میسر نمی‌شود. برای این امر شکلی از همگرایی و نیز فضایی سالم و آزاد لازم است، کە حاکمان ایران اجباراً باید این شرایط را فراهم نمایند، در غیر این‌صورت میدان برای مداخلات نظامی هموار خواهد شد.
: برنامه و استراتژی شما در مقابل ایران در آینده چگونه خواهد بود؟ آیا پس از برگزاری کنگره پنجم پژاک، تغییری در رویکرد شما نسبت به ایران بوجود آمده است؟
= : ما هیچ تغییر بنیادین در ارتباط با حکومت ایران را مد نظر نداشتە و بر پایە و مبنای اصول دمکراتیک، خود را موظف بە مبارزە با هرگونە دیکتاتوری و مؤلفەهای عقب نگە‌داشتن جامعە می‌دانیم و مطمئناً راهکارهای مناسب با آن را نیز بکار خواهیم گرفت.
: شما باوجود مخالفت رادیکال با جمهوری‌اسلامی و عملکردهای آن، اعلام می‌کنید که حاضرید با آن بر سر مسائل روژهلات کردستان با روش مسالمت‌آمیز به گفتگو بنشینید. جمهوری‌اسلامی نیز تاکنون به‌صراحت از این موضوع سر باز زده است. به‌نظرتان چه دلیلی وجود دارد که ایران تن به این خواسته بدهد؟
= : جمهوری‌اسلامی ایران در موقعیتی قرار ندارد کە در مرحلە کنونی این ریسک را بکند کە فاکتور دینامیک ملیت‌ها را نادیدە بگیرد و همانند دهە ٧٠ و ٨٠ رفتار کند. دیر یا زود مجبور است بە‌نوعی، ایجاد فضای مناسب برای این امر را پدید بیاورد. اگر تنها یک راه عقلانی وجود داشته باشد، همان دیالوگ و چارەیابی از طریق مذاکرە با نیروهای مخالف است. ما بارها تکرار کردەایم کە ایران دو راه بیشتر در پیش ندارد، یا اینکە مسائل را از طریق دیالوگ و گفتگو حل می‌کند، یا اوضاع ایران بهتر از سوریە نخواهد شد.
: به‌نظرم شما ریشه مشکلات در روژهلات کردستان را عدم اتحاد نیروها و سازماندهی خلقی می‌دانید. شما جایگاه سازماندهی در مبارزات خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا با سازماندهی خلق می‌توان از مصائب اجتماعی و سیاسی موجود گذار نمود؟
= : خیر، ما هیچوقت این نگرش را نداشتەایم. ریشە مشکلات شرق کوردستان نگرش سیستم ایران و شکل مدیریتی آن است نە نبود اتحاد نیروهای خلقی. ما اعتقاد داریم همگرایی و همکاری نیروها و سازمان‌های مردمی می‌تواند روند مبارزە را تسریع بکند. با سازماندهی خلقی و نگرشی دمکراتیک و تولرانس می‌توان برعلیە هر نوع استثمار و سرکوب جامعە مبارزەای بنیادین را پایەگذاری نمود.
: و سخن آخر؟
= : سخن آخر اینکە نیروهای کُردی و نیروهای دمکراتیک با پایەریزی فضایی آزاد و دمکراتیک می‌توانند در ابعادی مشخص همکاری داشتە باشند و در این مرحلە حساس تاریخی نقش خود را ایفا نمایند. در مورد جمهوری اسلامی ایران هم، همچنانکە عرض کردم در این مقطع دو راه در پیش دارد، تعامل با نیروهای مخالف و گشایش فضایی آزاد و قبول جامعەای دمکراتیک، یا اینکە در آیندەای نە چندان دور باید شاهد فنای این سیستم فرتوت باشد.
