دیرالزور عمق استراتژیک هلال شیعی و اهمیت آن برای ایران
درآمدی کوتاه برتغییر و تحولات سوریه و خاورمیانه
هاوار کرماشان
حملات موشکی سپاه پاسداران علیه تروریست‌‌های داعش در سوریه که جمهوری اسلامی آن را پاسخی به حمله‌های تروریستی تهران توصیف کرد را می‌توان از زوایای جداگانه‌ای مورد مداقه قرار داد. این حملات با هدف قرار دادن «دیرالزور» با پرتاب 7 موشک میان‌برد زمین‌به‌زمین صورت پذیرفت. با توجه به هدف قرار دادن دیرالزور روشن است که انتخاب دیرالزور از سوی حکومت ایران بدون دلیل نیست و دلایل ویژه‌ای دارد. در این نوشتار به اهمیت دیرالزور برای ایران می‌پردازیم.
استان دیرالزور در مرز سوریه و عراق و در کرانه رود فرات واقع شده است. بنای این شهر به قرن 16 میلادی باز می‌گردد. موقعیت راهبردی دیرالزور بدلیل قرار داشتن در مسیر حلب– بغداد موجب شد، سلاطین عثمانی توجه ویژه‌ای به آبادانی این شهر داشته باشند، لذا خیلی زود به شهری بزرگ با مراکز اداری و نظامی تبدیل شد. در طول دوره‌های محتلف دیرالزور هیچ‌گاه اهمیت خود را بعنوان منطقه‌ای استراتژیک و حلقه ارتباطی بین موصل با دمشق، حلب، حمص و بیروت از دست ندانده است. امروزه تحولات منطقه، میدان‌ها و تاسیسات نفتی و گازی، سیلوهای گندم و حبوبات دیرالزور اهمیت آن را دوچندان کرده است.
هلال شیعه و دیرالزور
اهمیت دیرالزور برای جمهوری اسلامی بسیار راهبردی است. چنانکه پیداست حکومت ایران با ایجاد هلال شیعی که خطوط مواصلاتی تهران‌ـ بغداد‌ـ دمشق‌ـ بیروت را در برمی‌گیرد سالهاست که براوضاع منطقه و خاورمیانه تاثیر گذار بوده است. این هلال شیعی از سویی ایران را به دریای مدیترانه مرتبط کرده و حزب الله لبنان را از لحاظ نظامی و اقتصادی تغذیه می‌کند و از سوی دیگر تهدیدی است برای دشمن نمادین و دیرینه اسرائیل و همپیمانانش. با استفاده از این هلال مانع از جای‌گیری نیروهای دیگر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است و به ثبات خود افزوده است. ایران به وسیله‌ی این هلال به یکی از تاثیرگذارترین کشورهای جهان در عراق، سوریه و لبنان یا به می‌شود گفت خاومیانه تبدیل شده است. نکته دیگر در اهمیت این هلال این است که ایران با اتکای بدان از لحاظ فرهنگی کشورهایی که در مسیر این هلال قرار دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد که به نحوی گستره‌ی نفوذ فرهنگی (شیعه) جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند.
با شروع ناآرامی در خاورمیانه و روی کارآمدن داعش این هلال مورد تهاجم قرار گرفت و ارتباط ایران با دریای مدیترانه قطع شد. ایران با تشکیل نیروهای حشدالشعبی در عراق و عملیات کنترل استان موصل دوباره درصدد ترمیم این هلال در عراق برآمد. اما در سوریه اوضاع آنچنان مساعد نیست. ایران در چندسال اخیرچندبار در نظر داشت که با تصرف «حسکه» توسط مستشاران و نظامیان خود، نیروهای بشار و حزب الله لبنان این هلال را در سوریه ترمیم کند اما نیروهای کورد که مدیریت حسکه را دست داشتند پاسخی محکم به نیروهای آنها دادند و تلفات زیادی به آنها وارد شد که دیگر فکر حمله به حسکه را به سر راه ندادند. بعد از تجربه‌ی شکست حسکه، ایران تصمیم گرفت این هلال را از طریق «دیرالزور» ترمیم کند. دیرالزور تاکنون چندین بار بین نیروهای بشار و داعش دست به دست شده‌است. اکنون با قدرت گرفتن نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک(HSD) و نزدیک شدن آنها به دیرالزور ایران هلال شیعی آغشته به خونش در معرض نابودی می‌بیند زیرا تجربه‌ی تلخ حسکه را از یاد نبرده است.
رقه و دیرالزور
نبرد رقه یکی از نبردهای بزرگ و تاثیرگذار در منطقه است به گونه‌ای که می‌توان گفت بعد از تصرف این شهر توسط نیروهای سوریه دموکراتیک دوران جدیدی شروع می‌شود ونیروهای سوریه‌ی دموکراتیک به عنوان یکی از تاثیرگذارترین طرف‌های درگیر در جنگ سوریه و ترسیم جدید منطقه مطرح می‌شوند. نیروهای ایران، بشار اسد و همپیمانانش به خوبی می‌دانند که که نیروهای سوریه دموکراتیک بی‌صدا در حال پیشروی به سمت دیرالزور هستند و درصورتی که جنگ رقه خاتمه یابد تعداد زیادی نیرو برای تصرف دیرالزور به سمت آن روانه می‌شوند که تسلط آنها به دیرالزور را حتمی خواهد کرد. نباید فراموش که نیروهای سوریه دموکراتیک هم اکنون در مناطقی از دیرالزور مشغول نبرد با داعش هستند. بشاراسد و همپیمانش درصدند با مشغول کردن و طولانی کردن نبرد نیروهای سوریه دموکراتیک در رقه مانع از اعزام نیرو به دیرالزور شوند و از این فرصت استفاده کنند تا خود دیرالزور را کنترل کنند. به طوری که می‌توان گفت بمباران نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک در رقه توسط جنگنده‌های بشار اسد در همین راستا بود که جنگ رقه به طول انجامد. همچنین حملات موشکی ایران به دیرالزور علاوه بر اینکه پیامی بود برای کشورهای منطقه و ایران می‌خواست قدرت موشکی خود را به رخ آنها بکشد بی‌شک پیامی نیز برای نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک بود که دیرالزور محدوده ی ایران است.
با توجه به اوضاع منطقه‌ای و تحولات سریع آن انتظار می‌رود که نیروهای سوریه دموکراتیک بعد از نبرد رقه یا همزمان با آن دیرالزور را تصرف کنند زیرا نیروهای سوریه دموکراتیک از توانایی نظامی و پشتیبانی مردمی برخودار هستند و علاوه برآن بیشترین مرز را با دیرالزور دارند که بعد از فتح رقه دوچندان می‌َشود. همچنین امکان درگیری نیروهای بشاراسد با نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک وجود دارد که در اینصورت شاهد جنگ بین نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک و نیروهای بشاراسد به عنوان دو نیروی قدرتمند سوریه خواهیم بود. نبردی که اگر به طول بیانجامد می‌تواندبا توجه به مشروعیت مردمی و بین الملی، توانایی نظامی و دارا بودن سیستم مدیریت قوی شهری و فاکتورهای مثبت دیگر نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک به پایان عمر نظام بشار اسد بیانجامد. امری که نیروهای غرب و بخصوص آمریکا خواستار آن هستند و امکان دارد عملکردهای بشاراسد و همپیمانش انجام این امر را تسریع بخشد.
27.06.2017
منبع: سایت پژاک
